Platform - đôi giày gắn với những cuộc khủng hoảng kinh tế

Theo Bloomberg, 2023 tiếp tục là một năm ảm đạm với nền kinh tế toàn cầu. Lãnh đạo Quỹ tiền tệ quốc tế IMF đánh giá các động lực chính của tăng trưởng toàn cầu đều suy yếu.

Trong bối cảnh ấy, "cơn bão" giày platform vẫn trỗi dậy khắp sàn diễn và đường phố thế giới. Proenza Schouler, Simon Miller, Loewe, Valentino, Fendi, Bottega Veneta cùng thể hiện platform dưới nhiều kiểu hình khối, màu sắc.

Theo Vogue, Versace chinh phục giới yêu thời trang khi tung mẫu giày Medusa Aevitas cao 15 cm màu hồng neon trong show Thu Đông 2021. Đôi giày 1.425 USD trở thành "con cưng" của loạt sao như Beyoncé, Olivia Rodrigo, Rosé của Blackpink, Ariana Grande. Thống kê trên nền tảng mua sắm Lyst cho thấy mẫu giày này đứng thứ hai trong nhóm sản phẩm được tìm kiếm nhiều nhất 2021.

Ở tuần lễ thời trang New York hồi tháng 2, diễn viên Julia Fox gây chú ý với chiếc đầm hình chú chó puddle và đôi giày độn gót cao 20 cm. Không chỉ phụ nữ, nam giới cũng chọn platform để thể hiện cá tính trên sân khấu, thảm đỏ. Rapper Lil Nas X thường mang chúng với trang phục sặc sỡ. Diễn viên Billy Porter kết hợp platform với đầm lấp lánh của Richard Quinn. Ngôi sao truyền hình Bowen Yang tạo điểm nhấn cho vest bằng giày độn gót.

Julia Fox (trái) và Châu Bùi mang những đôi giày platform đến các tuần lễ thời trang hồi tháng 2. Ảnh: Celebmafia, Instagram Chau Bui

CNN và Vogue đều nhận định "cơn sốt" platform thường xảy ra cùng lúc các đợt khủng hoảng kinh tế.

Platform là giày đế siêu cao, độn chiều cao cả trên và dưới, được cho là xuất hiện từ thế kỷ thứ sáu trước Công nguyên. Theo thời gian, chúng phát triển nhiều hình dáng. Elizabeth Hemmelseck, giám đốc cấp cao của Bảo tàng giày BATA ở Toronto, cho biết những phụ nữ quý tộc ở miền nam châu Âu thời xưa chuộng những đôi giày có đế "cực kỳ cao", có đôi cao 50 cm.

Năm 2011, công ty công nghệ IBM thực hiện một nghiên cứu về mối liên hệ giữa giày platform bối cảnh xã hội. Kết quả cho thấy trong thời kỳ suy thoái kinh tế, các nhà thiết kế và người tiêu dùng có xu hướng chọn chúng như một phương tiện để quên đi thực tại.

Trevor Davis, chuyên gia về sản phẩm tiêu dùng của IBM, nói trên CNN: "Khi xã hội bất ổn, thời trang có nhiệm vụ đưa ra những xu hướng xoa dịu tinh thần. Platform với đế dày, thô, thường có màu nổi bật, phản ánh sự phô trương, hài hước và thoải mái. Với con người, thời trang và giày platform giống như một liệu pháp tinh thần".

Còn Hemmelsack giải thích: "Mọi người muốn thấy mạnh mẽ khi sống trong xã hội nhiều vấn đề. Khoảnh khắc bạn xỏ chân vào đôi giày cao 12 cm, tâm lý của bạn thay đổi. Bạn bắt đầu nhìn thấy thế giới khác đi. Nó giống như được truyền thêm sức mạnh, tự tin và cảm thấy quyền lực hơn".

Trước khi bùng nổ trở lại vào hai năm qua, giày platform từng phát triển trong những năm 1930, 1970, cuối những năm 1990, 2000 và đầu thập niên 2020.

Năm 1938, trong thời kỳ Đại khủng hoảng, nhà thiết kế Salvatore Ferragamo đã ra mắt đôi giày The Rainbow nổi tiếng với đế nhiều màu dành cho diễn viên Judy Garland. Thiết kế bọc da lộn, đế làm từ gỗ sồi, loại gỗ dùng làm nút bần khan hiếm thời đó và từng được người Hy Lạp cổ dùng làm giày dép thời xa xưa.

 

 

Giày Rainbow Future của Salvatore Ferragamo

Năm 2018, Salvatore Ferragamo giới thiệu giày platform Rainbow Future, lấy cảm hứng từ bản gốc - giày Rainbow biểu tượng năm 1983. Video: Salvatore Ferragamo

Vào những năm 1970, thập niên chịu những cú sốc năng lượng và lạm phát kéo dài, giày platform hồi sinh. Những ngôi sao như David Bowie, John Travolta, Elton John làm mưa làm gió trên sân khấu với những phiên bản giày cao ngất.

Khoảng 1997-1999, tiền tệ các nước từ Thái Lan đến Brazil đều lao dốc khi vốn đầu tư nước ngoài ào ạt chảy ra, nợ niêm yết bằng USD không thể trả nổi. Tại Mỹ, bong bóng cổ phiếu công nghệ vỡ vụn năm 2000 khiến hàng loạt mã lao dốc. Thời gian này, Vivienne Westwood nổi tiếng với đôi giày Super-Elevated Gillie cao 23 cm. Platform cũng phát triển rực rỡ nhờ Spice Girls, nhóm nhạc Anh chuyên biểu diễn và chụp hình poster trên những đôi bốt cao lênh khênh.

Tiếp đến, khủng hoảng 2008-2009 là sự kiện nổi bật nhất trong lịch sử kinh tế toàn cầu vài thập niên gần đây. Giai đoạn này, mẫu giày gắn liền phong cách Y2K, được nhiều ngôi sao ưa huộng, trong đó có Gwen Stefani.

Elton John mang giày platform màu đỏ, biểu diễn ở Hammersmith Odeon (Anh), năm 1974. Ảnh: Redferns

Vogue nhận định kết quả nghiên cứu của IBM hợp lý với quy luật phát triển của thời trang, tương tự nghiên cứu của Viện sắc màu Pantone: Thế giới càng tăm tối, thời trang càng lăng xê những thiết kế tươi vui với bảng màu rực rỡ.

Ý Ly