Nhiều người ám ảnh vì say tàu, xe khi về quê - Ảnh minh họa: NAM TRẦN
Nguyên nhân gây say tàu, xe
Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga (Bộ Quốc phòng), nguyên nhân gây nên tình trạng say xe được lý giải là do sự mâu thuẫn giữa các luồng tín hiệu gửi tới não, hoặc do tiền đình bị kích thích quá mức.
Theo đó, thông thường khi cơ thể chuyển động sẽ có ba luồng thông tin được gửi tới não bộ.
Thứ nhất là qua thị giác, những thông tin về các vật thể, khoảng cách xa - gần thông qua mắt gửi đến não.
Thứ hai là tiền đình, ở tai trong có hệ thống 3 ống bán khuyên theo 3 chiều không gian. Khi cơ thể chuyển động, chất lỏng trong các ống này dịch chuyển, làm tác động đến lớp lông nhỏ lót trong lòng ống. Điều này tạo nên các tín hiệu về sự chuyển động và gửi đến não bộ.
Thứ ba là cảm giác cơ thể, sự tiếp xúc của chân với mặt đất và cảm giác không khí dịch chuyển khi cơ thể chuyển động.
"Khi chúng ta ngồi trên tàu, xe đang di chuyển, ba luồng tín hiệu này có thể mâu thuẫn với nhau. Khi đó, mắt nhìn các đồ vật trong tàu, xe cảm thấy như cơ thể đang đứng yên.
Trong khi cơ thể cảm giác như không chuyển động khi chân vẫn tiếp xúc với sàn tàu, xe và tiền đình lại nhận thấy cơ thể đang di chuyển.
Những mâu thuẫn trên xảy ra khiến não bộ cảm thấy bối rối. Nó cho rằng cơ thể đang rơi vào tình huống nguy hiểm. Vì thế, cơ thể phản ứng bằng các biểu hiện như bồn chồn, lo lắng, tăng tiết mồ hôi, da nhợt nhạt, thở nhanh, buồn nôn và nôn, co thắt đường tiêu hóa, chóng mặt, nhức đầu…", bác sĩ Hoàng phân tích.
Bên cạnh đó, bác sĩ Hoàng cũng cho hay có một số yếu tố cũng làm tăng nguy cơ say tàu, xe như không gian kín, mùi khói thuốc, mùi xăng dầu xe. Người bị bệnh đau nửa đầu, bị hội chứng tiền đình, phụ nữ có thai hoặc đang dùng thuốc tránh thai. Trẻ em 5-12 tuổi và phụ nữ có nguy cơ cao bị say xe.
Làm sao để hạn chế say tàu, xe?
Theo bác sĩ Hoàng, để hạn chế tình trạng say tàu, xe, mọi người có thể áp dụng một số cách như không ăn quá no hoặc để cơ thể đói quá. Ngủ đủ giấc trước chuyến đi và cố gắng giữ tinh thần thoải mái.
"Ngoài ra, ngủ trên tàu, xe cũng giúp đỡ bị say hơn. Bạn cũng có thể ăn nhẹ và ăn nhạt, uống một chút nước, tránh dùng đồ uống có cồn. Nên ăn các loại trái cây như cam, quýt, bánh quy, bánh mì, trái cây khô hoặc các loại hạt có thể làm giảm tình trạng say tàu, xe.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể ngửi tinh dầu cam, quýt, sử dụng gừng tươi và trà gừng cũng có tác dụng tốt để tránh mùi xăng dầu.
Người say tàu, xe cũng nên ngồi ở ghế trên, hoặc gần cửa sổ, nhìn xa về phía đường chân trời để giúp tín hiệu từ mắt đồng nhất với tín hiệu từ tiền đình.
"Tuyệt đối nếu bạn thường xuyên say xe thì không đọc sách báo hoặc nhìn vào điện thoại, máy tính.
Ngoài ra, có một số loại thuốc giúp phòng chống tình trạng này như nhóm kháng histamin - là các thuốc thế hệ cũ, gây buồn ngủ nhưng có tác dụng chống say xe tốt như diphenhydramine, promethazine, meclizine... có thể kết hợp thêm cafein.
Các thuốc nhóm kháng cholin, thường dùng scopolamin, có cả dạng viên lẫn dạng miếng dán sau tai, tác dụng lâu dài.
Với các thuốc chống nôn, khi bạn đã buồn nôn hoặc nôn thì các nhóm thuốc trên ít tác dụng. Vì thế, bạn cần dùng các thuốc chống nôn nhóm đối kháng serotonin như ondansetron", bác sĩ Hoàng khuyến cáo.