Vụ tác phẩm nhận giải thưởng của Hội nhà văn bị tố đạo văn: “Sự diễn đạt của cuốn sách rất yếu và rối”

Vào tháng 1/2022, giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất của Hội Nhà văn Việt Nam được diễn ra, trong đó cuốn Phê bình phân tâm học - Phía của những ám ảnh nghệ thuật của TS. Vũ Thị Trang cũng được trao giải.

Mới đây, cuốn chuyên khảo này của TS. Trang gây nhiều ồn ào khi bị tố đạo văn. Người tố là Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh (Viện văn học Việt Nam).

Những đoạn văn giống hệt nhau giữa nghiên cứu của Đỗ Hải Ninh và cuốn sách của Vũ Thị Trang.

Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh cho biết, đề tài nghiên cứu khoa học của mình đã bị tác giả Vũ Thị Trang (cũng có học vị Tiến sĩ) đưa vào cuốn sách Phê bình phân tâm học phía những ám ảnh nghệ thuật từ trang 199 đến trang 276. Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh khẳng định “nội dung cơ bản ở phần 3 của cuốn sách vẫn là những phần tôi đã viết, trong đó có đoạn tôi đã công bố trên Tạp chí Nghiên cứu văn học số 10/2015 và trong bài Trả lời phỏng vấn trên một tờ báo điện tử. 

Đồng thời, Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh cũng gửi kèm cho Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam những tài liệu liên quan. Thế nhưng, chờ đợi mãi không thấy phản hồi, Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh đã sốt ruột lên tiếng trên trang Facebook cá nhân vào ngày 14/3, khiến dư luận dậy sóng.

Liên quan đến những tranh cãi ồn ào này, chúng tôi đã liên hệ với nhà thơ Lê Thiếu Nhơn - Uỷ viên Hội đồng Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam (nhiệm kỳ 2020 - 2025), anh cũng là người ngồi trong Ban giám khảo của giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất về cuốn sách đang gây lùm xùm này.

Chia sẻ với Người Đưa Tin, nhà thơ Lê Thiếu Nhơn cho hay: "Tôi là người duy nhất trong hội đồng không đề cử cuốn chuyên khảo Phê bình phân tâm học - Phía của những ám ảnh nghệ thuật của TS. Vũ Thị Trang, đó là 1 trong 2 cuốn sách được giới thiệu để chấm giải Tác giả trẻ lần thứ nhất. Lý do tôi không bỏ phiếu vì nó hơi nặng về phần lý thuyết, phần tương tác với đời sống văn học rất ít. 

Hơn nữa, sự diễn đạt của cuốn sách rất yếu và rối, nói thẳng ra, cuốn đó có giá trị phê bình thấp. Sách được triển khai từ một đề tài khoa học nên không đủ chất văn chương, không có sự mạch lạc. Bản thân tôi không bị thuyết phục với cuốn sách này, nó chỉ nên dừng ở một tài liệu tham khảo dành cho những ai đam mê tìm hiểu về phân tâm học thôi".

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn cho biết thêm: "Mỗi người chấm đều có nhãn quan khác nhau, phần lớn các nhà văn nhà thơ lớn tuổi hiện nay ít đọc những cuốn sách về phê bình. Nên khi tôi đưa ra ý kiến của mình, Hội đồng cũng không có ý kiến gì. Hơn nữa, đây là giải dành cho tác giải trẻ nên người ta không đòi hỏi nhiều lắm".

Nói về sự kiểm duyệt về tác phẩm này, nhà thơ Lê Thiếu Nhơn thẳng thắn, những tác phẩm của những người trẻ dường như được ưu ái hơn nên có được nhân tố mới nào, mừng cho nhân tố đó. "Phần khá nhất trong cuốn sách lại là chính là phần bị tố đạo văn. Phần đó được viết mạch lạc, nhiều giá trị phê bình nhất thì lại đang vướng ồn ào", nhà thơ Lê Thiếu Nhơn chia sẻ.

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn - Uỷ viên Hội đồng Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam.

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn đánh giá về những ồn ào đạo văn về cuốn sách Phê bình phân tâm học - Phía của những ám ảnh nghệ thuật vướng phải: "Chị Hải Ninh bức xúc là có lý của chị ấy. Trong khoa học,  cái đề cao đầu tiên là sự liêm chính, đã đến lúc chúng ta xem lại cách trích dẫn tài liệu, việc kế thừa thành tựu của người khác để nghiên cứu, nhất là trong đồng nghiệp thân cận của mình. 

Chị Ninh đúng sai đến đâu tôi chưa biết, nhưng sự lên tiếng của chị cảnh tỉnh với nhiều người. Lâu nay, các công trình khoa học xã hội có việc "chép" của nhau rất nhiều. Nhiều người biết nhưng không nói, bởi những công trình khoa học ấy sau khi nghiệm thu thì cất đi, ít khi được xuất bản nên người này chép của người kia, không ai để ý. Nếu có phần mềm phát hiện đạo văn ở ta, chắc là phát hiện được nhiều lắm".

"Ở Việt Nam, các công trình khoa học không được công khai, tôi cho rằng, nếu công trình của chị Ninh và chị Trang được công khai trên mạng, tôi nghĩ sẽ không có những ồn ào, rắc rối này", nhà thơ Lê Thiếu Nhơn cho biết.

Trước những nghi vấn về cuốn sách của TS. Vũ Thị Trang nghi đạo văn này, Hội Nhà văn Việt Nam cũng đã lên tiếng.

Theo đó, đại diện Hội Nhà văn Việt Nam cho hay: "Với Giải thưởng Tác giả trẻ, các hội đồng sơ và chung khảo đã thực hiện đúng quy trình và qui chế giải thưởng. Quan điểm của BCH Hội Nhà văn Việt Nam là luôn bảo vệ sự trung thực, minh bạch, độc lập trong sáng tạo tác phẩm nghệ thuật; không chấp nhận và kiên quyết phản đối những sản phẩm vi phạm bản quyền, vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, là tổ chức hội nghề nghiệp, Hội Nhà văn Việt Nam không có chức năng và thẩm quyền giải quyết những tranh chấp về vi phạm bản quyền tác phẩm văn học. Vì vậy, Ban chấp hành Hội Nhà văn đã làm việc với một số cơ quan hữu quan đề nghị phối hợp làm rõ những nội dung Tiến sĩ Đỗ Hải Ninh đề cập trong Đơn đề nghị.

Hiện nay, công việc này đang được khẩn trương tiến hành. Ngay sau khi những vấn đề trên được làm sáng tỏ, Hội Nhà văn Việt Nam sẽ có quyết định phù hợp với quy định của pháp luật, thể lệ Giải thưởng Tác giả trẻ và thông báo rộng rãi tới bạn đọc".