Chuyên gia dinh dưỡng, giáo sư dịch tễ học di truyền tại Đại học King's College London, Tim Spector cho rằng nếu nhìn sơ qua, việc đếm calo dường như rất thuyết phục. Để đếm calo, mọi người thường phải cân lượng thực phẩm ăn vào, sau đó sử dụng các ứng dụng có chức năng quy đổi thành phần dinh dưỡng và trọng lượng thực phẩm ra calo. Nguyên tắc calo tiêu thụ phải thấp hơn lượng calo được đốt cháy. Cách này được cho là giúp kiểm soát bữa ăn, giảm cân hoặc duy trì vóc dáng cơ thể.
"Đúng là có nhiều trường hợp giảm cân thành công ở giai đoạn đầu khi áp dụng chế độ ăn kiêng giảm calo. Điều này thường khích lệ họ áp dụng phương pháp này nhiều lần sau đó", giáo sư Spector nói, thêm rằng dù có những thành công ban đầu, nhiều người lại tăng cân trở lại. Họ thường tự đổ lỗi cho bản thân không đủ quyết tâm hay ý chí. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy.
"Chính phương pháp đếm calo là thủ phạm", ông nói.
Có nhiều nguyên nhân khiến việc đếm calo không mang lại kết quả như mong đợi. Thách thức lớn đầu tiên là tính chính xác gần như không thể đạt được. Đa số nhãn mác thực phẩm và thực đơn không cung cấp thông tin đáng tin cậy. Các con số calo chính xác nhất thường liên quan đến thực phẩm nhân tạo, siêu chế biến từ các nhà máy. Tuy nhiên, những sản phẩm này không phải là giải pháp lý tưởng cho việc giảm cân.
Bên cạnh đó, lượng calo nạp vào không phản ánh chính xác lượng calo mà cơ thể thật sự hấp thụ, đặc biệt với thực phẩm nguyên hạt. Mỗi người hấp thụ năng lượng theo cách riêng, ngay cả khi ăn cùng một loại. Do đó, dù có theo dõi một cách cẩn thận, việc xác định lượng calo được hấp thụ vẫn là một thách thức.
Một trong những hạn chế lớn của việc đếm calo là sự không chú trọng đến chất lượng thực phẩm. Thực tế một quả bơ và một chiếc bánh hamburger có thể chứa lượng calo tương đương nhưng mang giá trị dinh dưỡng hoàn toàn khác nhau. Điều này cho thấy việc chỉ theo dõi lượng calo không đủ để đảm bảo sức khỏe. Đánh giá thực phẩm dựa trên số lượng calo không chỉ thiếu sót mà còn làm mất đi niềm vui trong việc thưởng thức ẩm thực và nghệ thuật chuẩn bị những bữa ăn ngon lành từ nguyên liệu chất lượng cao.
Việc đếm calo thường không mang lại hiệu quả như mong đợi. Ảnh: cnet
Nỗ lực giảm calo thường dẫn đến việc lựa chọn những thực phẩm ghi nhãn "calo thấp", mà phần lớn lại là thực phẩm siêu chế biến. Điều này không những thất bại, mà còn làm tăng cảm giác đói, một trong những nguyên nhân chính khiến việc đếm calo không mang lại kết quả. Cảm giác đói là một động lực mạnh mẽ, thường xuyên chiếm ưu thế trong cuộc chiến giảm cân.
Hàng nghìn năm tiến hóa đã trang bị cơ thể cơ chế đảm bảo năng lượng cho những thời kỳ thiếu thốn. Nhưng cơ chế này chưa thích nghi với thời hiện đại, nơi thức ăn giàu dinh dưỡng luôn trong tầm tay. Lúc giảm lượng năng lượng tiêu thụ, như khi đếm calo, cơ thể sẽ tăng cường tín hiệu hormone, kích thích cảm giác đói, khiến suy nghĩ về thức ăn trở nên mãnh liệt.
Càng nỗ lực giảm lượng năng lượng tiêu thụ, những ý nghĩ về thức ăn ngon miệng càng trở nên ám ảnh. Điều này làm cho việc kiềm chế bản thân khỏi việc "lén lút" thưởng thức một chiếc bánh quy trở nên khó khăn hơn. Đây cũng chính là cơ chế hoạt động của các loại thuốc giảm cảm giác thèm ăn như thuốc Wegovy, chúng ngăn chặn những tín hiệu đói khó có thể bỏ qua.
Giáo sư Tim Spector khuyến khích thay thế thực phẩm đã qua chế biến sẵn bằng thực phẩm nguyên chất, tự nhiên, bất cứ khi nào có thể. Ảnh: Telegraph
Trước tình hình không hiệu quả của việc đếm calo, câu hỏi được đặt ra là liệu có phương pháp thay thế nào không?
Giáo sư Tim Spector cho rằng việc giảm cân không dễ dàng. Cơ thể được thiết kế để tích trữ năng lượng dưới dạng mỡ và rất kiên quyết trong việc bảo vệ nguồn dự trữ này. Dù không có một phương pháp chung nào phù hợp với mọi người, nhưng vẫn có những lời khuyên có thể tăng cơ hội thành công trong việc giảm cân.
Thay đổi lớn nhất có thể thực hiện là loại bỏ thực phẩm siêu chế biến và chuyển sang thực phẩm tự nhiên, nguyên hạt. Cụ thể, giảm sử dụng các loại snack ít calo, bữa ăn chế biến sẵn và đồ uống bổ sung dinh dưỡng. Thay vào đó, tập trung bổ sung trái cây, hạt, ngũ cốc... vào chế độ ăn hàng ngày. Điều này có nghĩa không đặt trọng tâm vào số lượng calo mà tập trung tăng cường thực phẩm giàu dinh dưỡng.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm tự nhiên, không chế biến góp phần tăng cường hormone giảm cảm giác đói. Điều này có nghĩa là ăn uống thực phẩm tự nhiên, lành mạnh có thể giúp kiểm soát hiệu quả hơn những tín hiệu đói mạnh mẽ.
Thanh Thúy (Theo Telegraph)
