Oregano (Origanum Vulgare - lá kinh giới cay) là một loại thảo mộc thuộc họ bạc hà có nguồn gốc từ Châu Âu, Châu Á và Địa Trung Hải được sử dụng như một loại gia vị nêm nếm cho các món ăn. Không chỉ được dùng trực tiếp, dầu oregano và tinh dầu oregano đều có nhiều công dụng đối với sức khoẻ.
Phân biệt dầu oregano và tinh dầu oregano
Mặc dù đôi khi hai thuật ngữ này có thể được sử dụng để thay thế cho nhau trong một vài ngữ cảnh nhưng dầu oregano và tinh dầu oregano lại là hai chiết xuất khác nhau.
- Dầu oregano
Được sản xuất thông qua một số phương pháp chiết xuất sử dụng các hợp chất dẫn như carbon dioxide hoặc rượu. Phổ biến dưới dạng thực phẩm bổ sung và thường được tim thấy ở dạng viên nén hoặc viên nang.
- Tinh dầu oregano
Dược tạo ra bằng cách chưng cất hơi nước từ lá, thân hoặc hoa của cây. Không giống như dầu oregano, tinh dầu này không an toàn khi uống trực tiếp và cần phải trộn cùng các loại dầu nền khác trước khi bôi lên da hoặc sử dụng để khuếch tán.
Dưới đây là các lợi ích của dầu oregano đối với sức khoẻ đã được chứng minh dựa trên các nghiên cứu khoa học được công bố, theo Healthline:
1. Giàu chất chống oxy hoá
Lá oregano ở cả dạng tươi và khô đều có đặc tính chống oxy hoá mạnh có tác dụng ổn định các gốc tự do và ngăn chặn các tổn thương tế bào do các gốc này gây ra.
Dầu oregano đặc biệt giàu chất chống oxy hóa carvacrol, thymol và octacosanol - đóng vai trò trong hầu hết các tác dụng của loại thảo mộc này đối với sức khoẻ. Theo Healthline, một nghiên cứu trong ống nghiệm đã so sánh hàm lượng các chất chống oxy hoá của 39 loại thảo mộc phổ biến và kết quả cho thấy rằng lá oregano cho nồng độ chống oxy hoá cao nhất.
2. Giảm viêm
Cả dầu oregano và tinh dầu oregano đều được chứng minh là có đặc tính chống viêm. Một nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng bôi chiết xuất oregano tại chỗ làm giảm đáng kể tình trạng viêm do Propionibacterium acnes , một loại vi khuẩn có thể gây viêm da và mụn trứng cá.
Một nghiên cứu khác năm 2021 được đăng tải trên Tạp chí khoa học Phân tử cho thấy, carvacrol trong oregano có thể làm giảm viêm nhiễm và nồng độ cholesterol trong máu ở những con chuột có chế độ ăn giàu chất béo.
Theo Health, nghiên cứu trên tế bào da người cho thấy tinh dầu oregano có thể giúp chống viêm, thúc đẩy quá trình lành vết thương, tăng cường hệ thống miễn dịch và thậm chí bảo vệ chống ung thư.
Cả dầu oregano và tinh dầu oregano đều được chứng minh là có đặc tính chống viêm (Ảnh: Internet)
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là tinh dầu oregano có thể có tác dụng kém tích cực với một số tế bào vì thế mà các nghiên cứu trên người về tác dụng giảm viêm cần chuyên sâu hơn trước khi khuyến nghị về mức độ sử dụng.
3. Kháng khuẩn
Với hàm lượng carvacrol cao mà dầu oregano có những hứa hẹn liên quan tới điều trị nhiễm trùng vi khuẩn khi bôi tại chỗ. Một nghiên cứu năm 2021 trên DOI cho thấy, dầu oregano có các hoạt động đáng kể trong việc chống lại 11 loại vi khuẩn kháng nhiều loại kháng sinh.
Tinh dầu oregano cũng có thể có các tác dụng chống lại một số vi khuẩn bao gồm cả những vi khuẩn có liên quan tới ngộ độc thực phẩm và sâu răng. Nhưng tinh dầu oregano không an toàn khi sử dụng ở đường uống do độc tố vì thế bạn không được uống trừ khi có khuyến nghị của bác sĩ.
4. Cải thiện chức năng hô hấp
Oregano từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh về đường hô hấp bao gồm hen suyễn, ho và viêm phế quản.
Hai thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên cho thấy chất bổ sung carvacrol giúp cải thiện tình trạng viêm, chức năng phổi và các triệu chứng hô hấp ở bệnh nhân bị tổn thương phổi và hen suyễn. Nhưng các nghiên cứu về carvacrol trực tiếp từ dầu oregano vẫn còn hạn chế nên chưa thể kết luận về tác dụng của dầu oregano có tương tự như khi dùng chất bổ sung này hay không.
Oregano từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh về đường hô hấp (Ảnh: Internet)
5. Cải thiện sức khoẻ tiêu hoá
Dầu oregano theo truyền thống được sử dụng để điều trị các vấn đề về tiêu hoá như khó tiêu, tiêu chảy và đau bụng.
Đáng chú ý là theo Healthline, các hợp chất carvacrol và thymol có thể giúp điều trị sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột (SIBO) - một loại bệnh tiêu hoá gây đau bụng, đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy do sự phát triển quá mức của vi khuẩn tại ruột non.
6. Chống lại nhiễm trùng nấm
Theo Health, một nghiên cứu về ống nghiệm năm 2022 cho thấy tinh dầu oregano có hiệu quả chống lại nấm men Candida thông thường nhờ hợp chất thymol.
Candida có thể gây ra một số nhiễm trùng bao gồm nấm miệng, nấm móng chân tay, nấm tại bộ phận sinh dục, máu và cơ quan nội tạng. Ngoài ra, sự phát triển quá mức của nấm candida có thể làm trầm trọng thêm các bệnh viêm ruột như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng.
Tuy nhiên, chất chống nấm trong thí nghiệm có một số hợp chất khác, gây khó khăn cho việc xác định liệu một mình dầu oregano có tạo ra những kết quả tương tự hay không.
Lá kinh giới cay dễ dàng được chiết xuất tại nhà (Ảnh: Internet)
7. Các tác dụng tiềm năng đáng chú ý khác
- Chữa lành vết thương
Thoa dầu oregano đã pha loãng lên da có thể giúp bảo vệ các vết thương hay trầy xước nhỏ trên da tới khi chúng lành lại nhờ tác dụng của hai hợp chất là thymol và carvacrol trong việc kháng khuẩn.
- Xua đuổi côn trùng
Theo Medical News Today, cả carvacrol và thymol đều có thể trở thành thuốc đuổi côn trùng hiệu quả bao gồm bọ ve và muỗi. Tuy nhiên bạn không được bôi trực tiếp tinh dầu oregano lên da mà cần pha loãng để tránh gây độc.
- Chống ung thư
Theo Healthline, một vài nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy hợp chất carvacrol có công dụng đầy hứa hẹn liên quan tới chống ung thư phổi, gan và ung thư vú nhờ tác dụng ức chế sự phát triển và thậm chí tiêu diệt tế bài ung thư.
- Giảm cân
Nhờ hàm lượng carvacrol của oregano mà dầu oregano đang được xem xét trong việc hỗ trợ giảm cân và điều trị béo phì, nhưng vẫn cần các nghiên cứu chuyên sâu hơn trên người trước khi đưa ra tuyên bố cuối cùng về liều lượng.
8. Tác dụng phụ
Chiết xuất dầu oregano không kê đơn (OTC) thường được công nhận là an toàn (GRAS) nhưng có thể gây ra một số phản ứng dị ứng ở người mẫn cảm. Nếu bạn bị dị ứng với bất kì loại cây nào thuộc họ Lamiaceae như húng quế, bạc hà và cây xô thơm thì bạn cần tránh sử dụng oregano.
Ngoài ra không nên bổ sung oregano nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú; trẻ em cần tránh sử dụng dầu oregano trừ khi được bác sĩ khuyến nghị.
Sử dụng quá nhiều chiết xuất bổ sung oregano cũng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu và hiện tại chưa có đủ nghiên cứu xác đinh sự an toàn của tinh dầu oregano khi bôi lên da hoặc uống trực tiếp nên cần đặc biệt thận trọng với nồng độ lớn hơn 1%.
Mặc dù dầu oregano thường dung nạp tốt nhưng lượng lớn dầu oregano trong chế độ ăn cũng có thể gây đau bụng, ợ nóng, tiêu chảy, táo bón, nôn mửa, đau đầu và chóng mặt.
Dầu oregano cũng có thể tương tác với các loại thuốc và chất bổ sung theo đơn bao gồm thuốc làm loãng máu, thuốc điều trị tiểu đường, chất bổ sung đồng - sắt - kẽm, các loại thảo mộc làm chậm quá trình đông máu (tỏi, gừng, bạch quả), các loại thảo mộc có thể làm giảm lượng đường trong máu (mướp đắng, lô hội,...).
Nhìn chung, dầu oregano và tinh dầu oregano đều có những lợi ích đối với sức khoẻ. Tuy nhiên trước khi sử dụng bất kì một chất bổ sung nào cho cơ thể, bạn nên trao đổi với bác sĩ để nhận được lời khuyên phù hợp.
Nguồn: Tổng hợp
