Tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, thời gian gần đây, tình trạng ngộ độc cồn công nghiệp methanol có chiều hướng gia tăng. Chỉ vài ngày sau Tết nguyên đán, Trung tâm đã tiếp nhận và điều trị cho gần chục ca ngộ độc cồn công nghiệp methanol. Đáng chú ý nguồn gốc của hóa chất cồn công nghiệp methanol đa dạng. Các bệnh nhân không chỉ từ các tỉnh phía Bắc mà có cả một bệnh nhân từ phía Nam. Các ca bệnh đều rất nặng, hôn mê, có tổn thương não, nồng độ cồn methanol trong máu rất cao và đã có trường hợp tử vong.
Một trường hợp bị ngộ độc rượu rất nặng là bệnh nhân nữ 59 tuổi, nơi ở và nơi uống rượu ở thành phố Hồ Chí Minh. Khi ra miền Bắc đêm 31/01 thì biểu hiện ngộ độc ngay sau khi máy bay hạ cánh, sau đó chuyển sang hôn mê, tụt huyết áp, nồng độ methanol trong máu 171mg/dL và đang được điều trị tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, tiên lượng rất nặng. Trung tâm chống độc cũng đã thông báo cho cơ quan chức năng để phối hợp với địa phương nơi xảy ra ngộ độc truy xuất nguồn rượu gây ngộ độc để xử lý.
Người phụ nữ 59 tuổi ở TPHCM vừa xuống máy bay đã có biểu hiện ngộ độc rượu, phải cấp cứu. Ảnh minh họa: Internet
Đặc biệt đáng báo động là vụ ngộ độc rượu tại Thái Bình. Cách đây 4 ngày, 7 người đã cùng uống loại rượu mà kết quả xét nghiệm phần rượu còn lại cho thấy có tới 58% là methanol - tức là cồn công nghiệp, chỉ có 1% là ethanol - rượu thông thường. Như vậy là đây là một loại rượu “rởm” được tạo ra từ cồn công nghiệp đã pha loãng một phần. “Anh N.V.M. là trường hợp nhập viện đầu tiên bị hôn mê, tụt huyết áp, co giật, nhiễm toan chuyển hóa rất nặng, nồng độ methanol trong máu tới 134 mg/dL. Hiện bệnh nhân vẫn đang hôn mê, phải lọc máu cấp cứu, dùng thuốc giải độc, tiên lượng rất nặng”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết.
Những người cùng uống còn lại không có biểu hiện gì, sau khi được biết có người bị ngộ độc nặng đã đi khám kiểm tra bằng các xét nghiệm cơ bản ở bệnh viện gần nhà thấy kết quả bình thường. Tuy nhiên, Trung tâm chống độc đã tư vấn cần khẩn cấp đến trung tâm để khám và lấy máu xét nghiệm. Kết quả là ngay trong đêm sau khi anh N.V.M nhập viện, 4 người khác cùng uống đã được kiểm tra tại Trung tâm chống độc, mặc dù không có biểu hiện gì đặc biệt, nhưng trong số này có 2 người có nồng độ cồn methanol trong máu cao, bắt đầu gây rối loạn trong máu, 2 người cùng đi có nồng độ cồn thấp ở mức không ảnh hưởng sức khỏe. May mắn 2 bệnh nhân tiếp theo này đã được nhập viện cấp cứu kịp thời, được lọc máu cấp cứu và dùng thuốc giải độc, tránh được các hậu quả đáng tiếc. Tuy nhiên, còn 2 người nữa vẫn chủ quan không tới Trung tâm chống độc kiểm tra hoặc gửi máu tới xét nghiệm.
Lý giải cho hiện tượng có nồng độ cồn công nghiệp methanol trong máu cao mà chưa có biểu hiện ngộ độc, TS. Nguyên cho biết: methanol khi vào cơ thể cần được cơ thể chuyển hóa thành a xít formic, đây là chất gây tổn thương não, mù mắt và một loạt hậu quả khác. Quý trình chuyển hóa gây độc của methanol lại chậm, sẽ càng đặc biệt chậm khi trong máu có cả thành phần rượu thông thường là ethanol, do ethanol cạnh tranh chuyển hóa với cồn nghiệp methanol. Thực tế này hay gặp ở Việt Nam khi uống rượu rởm chứa cồn công nghiệp methanol pha trộn với rượu thông thường là ethanol, hoặc sau uống rượu rởm lại uống tiếp các bữa rượu thông thường. Tuy nhiên, cồn công nghiệp methanol cũng được đào thải rất chậm, kết hợp với chuyển hóa bị chậm nên chất độc cứ tồn tại trong cơ thể tới hàng tuần sau và nguy cơ gây tổn thương mắt và não ở nhiều ngày sau nếu không được điều trị.
Hóa chất cồn nghiệp methanol và cách phòng tránh ngộ độc
BS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết: “Về nhận diện, methanol rất giống với rượu ethanol thông thường, thậm chí còn ngọt, dễ uống hơn. Khi mới uống, bệnh nhân cũng có cảm giác giống với say rượu nên dễ bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, khoảng 1-2 ngày sau uống, bệnh nhân sẽ có biểu hiện mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh và thở sâu giống như khó thở do nhiễm toan chuyển hóa (do có quá nhiều a xít formic được chuyển thành từ methanol), co giật, hôn mê. Khi đến viện, hầu hết các trường hợp này đã tổn thương não, mù mắt và tụt huyết áp, ở trong tình trạng nguy kịch”. Trong những ngày tết hoặc vui xuân như thế này, khi bệnh nhân đã uống phải rượu chứa cồn công nghiệp methanol nhưng lại uống tiếp các bữa rượu thông thường thì do hiện tượng ethanol làm trì hoãn việc gây độc của methanol, sẽ không thể biết lúc nào tình trạng ngộ độc methanol mới phát tác, và chắc chắn sẽ bị ngộ độc, vấn đề khó là khi tình trạng ngộ độc xuất hiện chậm sau nhiều ngày thì rất dễ nhầm với nhiều bệnh lý khác như bệnh mắt, bệnh khó thở, tai biến mạch não,…dẫn tới bị bỏ sót và chữa muộn, chữa không đúng, dẫn tới bị tử vong hoặc di chứng mù, hôn mê đáng tiếc.
Để phòng tránh ngộ độc cồn công nghiệp methanol thì đầu tiên là khâu quản lý hóa chất. Do methanol là hóa chất nhập khẩu hoặc sản xuất công nghiệp lớn, nhưng đã bị “tuồn” ra ngoài vào tay kẻ xấu, thậm chí nhiều công ty sản xuất kinh doanh không chính đáng. Đây chính là công việc của các cơ quan chức năng. Thứ hai, người dân nên hạn chế uống rượu tối đa và khi mua rượu uống hoặc mua cồn sát trùng cần chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có đảm bảo, thông tin trên nhãn mác cụ thể, rõ ràng và đầy đủ về cả thành phần, công dụng và thông tin nhà sản xuất.
