Khi đang đi bộ trong những không gian lớn và yên tĩnh như trong rừng, nghĩa trang, hang động, nhất là vào buổi tối, đôi khi chúng ta sẽ gặp những hiện tượng khó giải thích. Một trong những hiện tượng thường thấy nhất là nghe thấy tiếng động, âm thanh lạ. Ví dụ, bạn cảm giác như có ai đó gọi tên mình trong đêm khuya vắng vẻ dù chắc chắn không có ai gần đó.
Hiện tượng này thường khiến người trải nghiệm “dựng tóc gáy” và hay được liên tưởng đến những vấn đề tâm linh. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, đó là một chuyện hoàn toàn bình thường. Hiện tượng nghe thấy những giọng nói hoặc tiếng động như thế này được gọi là "pareidolia thính giác".
Tiếng ồn này có thể là bất cứ cái gì, từ tiếng quạt điện chạy, tiếng nước chảy, tiếng động cơ máy bay cho đến tiếng hoạt động của máy giặt, tiếng nói chuyện. Những âm thanh mà những người nghe thấy khi trải qua chứng pareidolia thính giác không phải do bộ não của họ thêu dệt nên. Chúng cũng không phải âm thanh giả nhưng xuất phát từ sự hiểu sai về âm thanh thực.
Ví dụ, khi ở trong rừng, dù không khí yên tĩnh đến đâu thì vẫn sẽ luôn tồn tại các âm thanh khác nhau như tiếng lá cây, tiếng động vật. Khi các âm thanh từ xa này vẳng tới tai người đi rừng, họ sẽ nghe nhầm như có tiếng ai đó đang gọi tên mình từ xa. Lúc này, não và tai của bạn không nghe rõ được âm thanh đó, và tự động “bóp méo” nó thành một âm thanh dễ hiểu hơn như tên của chính bạn.
Tương tự đối với mắt, chúng ta cũng có hiện tượng pareidolia thị giác, trong đó mọi người nhìn ra khuôn mặt hoặc các hình ảnh quen thuộc khi nhìn thấy các hình ảnh mơ hồ. Não bộ đã tự động biến hình ảnh không rõ ràng thành một thứ gì đó quen thuộc hơn.
Pareidolia thính giác không được coi là một loại ảo giác, xảy ra khi một người nghe thấy những âm thanh không tồn tại trong thực tế mà không có bất kỳ kích thích bên ngoài nào. Những ảo giác như vậy thường gặp ở người mắc tình trạng tâm thần như tâm thần phân liệt, rối loạn căng thẳng sau chấn thương và rối loạn lưỡng cực. Trong khi đó, bất kỳ ai bình thường cũng có thể gặp pareidolia thính giác.
Neil Bauman, nhà thính học và Giám đốc điều hành của Trung tâm Hỗ trợ Người mất Thính giác có trụ sở tại Washington (Mỹ) nói với Live Science: "Nó chọn những gì nó cho là khuôn mẫu tốt nhất. Khuôn mẫu tốt nhất đó có thể không đúng chút nào”.
Andrew King, giám đốc Trung tâm Khoa học thần kinh tích hợp tại Đại học Oxford (Anh) cũng cho biết chứng pareidolia thính giác xảy ra là do não chúng ta nỗ lực không ngừng để hiểu và tìm ra các khuôn mẫu trong thế giới xung quanh. Nó đặc biệt dễ xảy ra khi những tiếng động cần nhận biết đó bị che khuất bởi tiếng ồn nền trong môi trường ồn ào, chẳng hạn như khi bạn đang ở nhà hàng hoặc quán bar.
Vì vậy, nếu bạn từng nghe thấy tên mình trong rừng sâu tối tăm thì không cần “dựng tóc gáy” và bỏ chạy. Nhiều khả năng, đây chỉ là hiện tượng pareidolia thính giác.
