Mướp là loại cây thuộc họ bầu, bí (Cucurbitaceae), có tên khoa học là Luffa cylindrica (L.).
Mướp hương là cây thân thảo, thuộc dạng dây leo. Thân cây dài, nhỏ, màu xanh lục nhạt, có đường gân chạy dọc thân. Bên ngoài thân có nhiều lông trắng mọc rải rác. Dọc theo thân phát triển nhiều tua cuốn bám vào thân cây khác. Người dân thường dựng các loại giàn đỡ để cây mướp dễ dàng phát triển.
Lá cây mướp hương mọc so le, hình trái tim, mặt trên và dưới đều có nhiều lông tơ, chứa 5 – 7 thùy, bên ngoài mép có răng. Mướp thường ra hoa từ tháng 8 đến tháng 10 hàng năm. Cùng một cây có cả hoa đực lẫn hoa cái. Hoa đực thường mọc thành chùm còn hoa cái thì phát triển đơn độc từng hoa. Quả mướp hình trụ thuôn, khi còn xanh, quả xốp, mềm, chứa nhiều nước, có màu xanh đậm hoặc xanh nhạt, dài khoảng 25 – 30 cm, vỏ thô ráp.
Ở Việt Nam, mướp được trồng ở khắp các tỉnh thành trên cả nước, chủ yếu để lấy quả làm thực phẩm.
Quả mướp chứa nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa, khoáng chất, vitamin. Ngoài ra, mướp cũng là nguồn cung cấp vitamin A, vitamin B5, vitamin B6, Vitamin C Mangan, Kali, Đồng và Magie.
Giá trị dinh dưỡng của quả mướp
Lợi ích sức khỏe của mướp
Tất cả các bộ phận của cây mướp đều có những đặc tính chữa bệnh. Quả mướp được dùng trong nấu ăn và là loại thực phẩm có thể hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh khác nhau. Mướp giúp giảm lượng đường trong máu, ngăn ngừa táo bón, giảm cân, tăng cường khả năng miễn dịch và giải độc cho cơ thể.
1. Ngăn ngừa các bệnh về mắt
Vitamin A giúp ngăn ngừa bệnh thoái hóa điểm vàng - căn bệnh có thể dẫn đến mù lòa. Nghiên cứu kéo dài 6 năm do Viện Mắt Quốc gia Hoa Kỳ thực hiện cho thấy những người thường xuyên bổ sung vitamin C, vitamin A, vitamin E, đồng và kẽm có thể giảm 25% nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng bổ sung vitamin A có tác dụng điều trị hiệu quả tình trạng khô mắt. Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A như mướp trong chế độ ăn hàng ngày có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt.
2. Bảo vệ sức khỏe tim mạch
Hàm lượng chất xơ cao trong mướp góp phần bảo vệ sức khỏe tim mạch. Các nghiên cứu quan sát cho thấy được những người ăn nhiều chất xơ có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn.
Pectin, một loại chất xơ hòa tan được tìm thấy trong mướp, đặc biệt hiệu quả trong việc giảm mức cholesterol LDL toàn phần và “xấu”.
Trong một đánh giá dựa trên kết quả của 67 nghiên cứu, tiêu thụ ít nhất 2 – 10 gam chất xơ hòa tan mỗi ngày trong khoảng 1 – 2 tháng giúp giảm tổng lượng cholesterol và cholesterol LDL “xấu” trong máu, từ đó giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Mướp cũng rất giàu kali, có thể giúp giảm được huyết áp cao bằng cách làm giãn mạch máu. Huyết áp khỏe mạnh hơn có liên quan đến việc giảm nguy cơ bị mắc bệnh tim và đột quỵ.
Ngoài ra, trong mướp cũng chứa hàm lượng vitamin B5 phong phú, có thể giúp giảm cholesterol xấu trong máu cũng như chất béo trung tính, từ đó giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Ảnh minh họa.
3. Phòng ngừa bệnh tiểu đường
Trong mướp chứa mangan - khoáng chất cần thiết cho việc sản xuất các enzym tiêu hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng nội môi và duy trì các chức năng của thận. Cân bằng nội môi giúp ổn định nồng độ các chất: glucose, khối lượng nước, axit amin, các ion,… trong cơ thể. Điều này giúp kiểm soát lượng đường trong máu và ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Nghiên cứu được thực hiện trên chuột trong vòng 12 tuần cho thấy những con chuột hấp thụ mangan có khả năng dung nạp glucose tốt hơn. Mangan trong mướp có thể thúc đẩy quá trình sản xuất insulin giúp ổn định đường huyết.
Ngoài ra, mướp cũng là thực phẩm giàu magie. Magie giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 vì đây là chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình chuyển hóa glucose. Bổ sung 100mg magie mỗi ngày có thể làm giảm 15% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
4. Điều trị bệnh thiếu máu
Trong mướp chứa nhiều vitamin B6, vitamin C và sắt. Các chất này đóng vai trò quan trọng giúp tạo ra các tế bào hồng cầu cần thiết cho việc cung cấp oxy đến các tế bào trong cơ thể. Nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ đủ lượng vitamin B6 sẽ làm giảm các triệu chứng của bệnh thiếu máu và ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.
Ảnh minh họa.
5. Đẹp da
Vitamin C, giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời, lão hóa và viêm nhiễm. Vitamin C cũng tham gia vào quá trình sản xuất collagen của cơ thể, từ đó giúp làm mờ nếp nhăn và ngăn ngừa tình trạng lão hoá da. Nghiên cứu cho thấy rằng việc hấp thụ nhiều vitamin C có thể làm giảm tình trạng khô da, giảm nếp nhăn, giúp da trắng sáng và làm chậm quá trình lão hóa da.
6. Giảm tình trạng đau nửa đầu
Lượng magie không đủ có liên quan đến chứng đau nửa đầu. Magie giúp cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Expert Review of Neurotherapeutics cho thấy bổ sung magie liều 300mg làm giảm nguy cơ tái phát tình trạng đau nửa đầu.
Cách chế biến mướp
Chế biến mướp rất đơn giản, có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu khác nhau để tạo thành nhiều món ăn ngon.
- Mướp xào: Gọt vỏ và thái lát mướp, thêm một ít dầu và xào chín để ăn.
- Nấu canh: Mướp có thể kết hợp với các loại rau khác như rau ngót, rau mồng tơi,... để làm thành các món canh thanh mát, thích hợp ăn để giải nhiệt vào mùa hè.
- Hoa mướp có thể dùng để thêm vào các món salad.
