Món ăn bình dân nhưng từng là "tiên dược" của người giàu
Tào phớ, một biểu tượng ẩm thực không xa lạ với người dân Việt Nam, đặc biệt trong những ngày nắng nóng của mùa hè. Món ăn này không chỉ là lựa chọn lý tưởng để giải nhiệt mà còn được biết đến với lợi ích dinh dưỡng đặc biệt. Theo Tiến sĩ Huỳnh Tấn Vũ, chuyên gia y khoa tại Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM (cơ sở 3) từng chia sẻ với truyền thông, tào phớ từng được biết đến như một loại "thuốc tiên" được tạo ra để phục vụ vua chúa xưa trong nhu cầu tìm kiếm sự trường sinh.
Dựa trên nền tảng của đậu nành và nước muối, các thầy thuốc đã sáng tạo ra loại "thuốc tiên" này. Qua hàng thế kỷ, tào phớ đã trải qua nhiều biến đổi, được cải tiến và trở thành một phần không thể thiếu của ẩm thực dân dã, phục vụ cho mọi tầng lớp xã hội.
Ngày nay, tào phớ không chỉ là một món ăn truyền thống mà còn trở thành một biểu tượng của sự mát lạnh, sảng khoái trong mùa hè, được yêu thích bởi mọi lứa tuổi. Món này không chỉ được ưa chuộng tại Việt Nam mà còn có mặt ở nhiều nước châu Á khác. Tuy nguồn gốc của tên gọi này vẫn là một ẩn số, nhưng có người cho rằng nó có thể xuất phát từ cụm "tofu" trong tiếng Trung Quốc.
Quá trình chế biến tào phớ không phức tạp, thường bao gồm các công đoạn xay nhuyễn đậu tương, lọc bỏ bã, đun sôi và đặt nguội để tạo thành hình dạng đặc biệt. Khi thưởng thức, việc thêm một ít đá vào bát tào phớ tạo ra một hương vị mát lạnh, dễ chịu, giúp giải nhiệt hiệu quả trong những ngày nắng nóng của mùa hè.
Trên khắp ba miền đất nước, món ăn từ đậu tương này được gọi bằng những tên gọi khác nhau, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong ẩm thực Việt Nam. Ở Hà Nội, người ta gọi món này là tào phớ, trong khi ở Hải Phòng, tên gọi phổ biến là tàu pha. Tại miền Trung, món này được biết đến dưới cái tên đậu hũ, trong khi người miền Nam thường gọi là tàu hủ.
Trong đời sống người dân thủ đô từ lâu nay, tào phớ truyền thống thường được thưởng thức kết hợp cùng nước đường được ướp với hoa nhài, tạo nên hương thơm dịu nhẹ. Như nhiều món ăn khác, nghề làm tào phớ cũng đã tạo nên những làng nghề riêng biệt. Làng An Phú (hiện thuộc phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy) được coi là nguồn gốc của món ăn này tại thủ đô Hà Nội.
Hiện nay, thực khách có thể dễ dàng tìm thấy các cửa hàng bán tào phớ ở khắp nơi. Người bán thường sử dụng muỗng hoặc vỏ con trai để đẩy từng lớp phớ mỏng vào bát, tạo nên sự đồng nhất và sánh mịn. Sau đó, họ thêm nước đường và vài viên đá để tạo ra một bát tào phớ chuẩn vị, với đặc điểm là nước đường không quá ngọt, kèm theo hương thơm nhài, mang lại cảm giác nhẹ nhàng và thoải mái cho người thưởng thức.
Ở miền Trung, đậu hũ thường được thêm chút gừng giã dập hoặc xắt lát để tăng thêm hương vị. Trong khi đó, tại miền Nam, tàu hủ thường được làm đặc và sánh hơn, thường kèm theo nước cốt dừa. Đồng thời, trên thị trường cũng đã xuất hiện nhiều biến thể món ăn mới, như tàu hủ trân châu, tàu hủ caramen, hay tàu hủ kết hợp với thạch và hạt sen.
Giàu dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe, nhưng cần lưu ý khi ăn
Tào phớ không chỉ là một món ăn giải nhiệt phổ biến mà còn mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Trong y học cổ truyền, tào phớ được cho là có công dụng nuôi dưỡng tỳ, vị và phế. Đặc biệt vào mùa đông, việc ăn tào phớ kết hợp với nước gừng giúp làm ấm cơ thể, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch.
Tào phớ được chế biến từ đậu nành, một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và có lợi cho sức khỏe. Bản chất món ăn này giàu protein, ít chất béo bão hòa, nhiều axit béo không bão hòa đa, không có cholesterol, có lượng calo thấp, không chứa luten và là nguồn cung cấp β-vitamin, khoáng chất (canxi, sắt, phospho…), isoflavone và chất chống oxy hóa (carotenoid, vitamin C và E, hợp chất phenolic và thiol (SH) và các axit amin thiết yếu). Tào phớ ăn vào được cơ thể tiêu hoá và hấp thu nhanh.
Với hàm lượng protein cao, ít chất béo bão hòa, không cholesterol, và nhiều vitamin cùng khoáng chất quan trọng như canxi, phốt pho, isoflavone, chất chống oxy hóa và axit amin thiết yếu, tào phớ là món ăn vừa ngon miệng vừa bổ dưỡng.
Nhờ không chứa cholesterol, tào phớ được coi là lựa chọn tốt cho những người có mức huyết áp cao, mỡ máu tăng cao, và vấn đề về xơ vữa động mạch, đồng thời cũng có lợi cho sức khỏe răng và xương, đặc biệt là ở những người cao tuổi. Isoflavone có trong tào phớ cũng có khả năng ngăn ngừa một số loại ung thư như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư máu, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và bệnh tim.
Tuy nhiên, việc sử dụng tào phớ cần chú ý đến chất lượng và an toàn sản phẩm, đặc biệt khi mua từ các nguồn không rõ. Khi thêm đường, các topping ăn kèm khác vào tào phớ cũng có thể làm mất đi hương vị tự nhiên của món ăn, đồng thời gia tăng hàm lượng đường, chất béo… có trong món ăn này.
Vì vậy, không nên tiêu thụ tào phớ có hàm lượng đường quá cao. Mức tiêu thụ hàng ngày nên giới hạn khoảng 150-200 gram, để tránh tình trạng tích tụ acid uric và nguy cơ tăng cân không mong muốn.
Các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng, phụ nữ nên hạn chế tiêu thụ quá nhiều tào phớ để tránh rối loạn trong sản xuất estrogen, gây ra các vấn đề về nội tiết tố. Việc tiêu thụ quá nhiều tào phớ cũng có thể gây ra thiếu hụt khoáng chất, do phytates có trong tào phớ có thể ức chế sự hấp thụ của các chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, sắt, kẽm và i-ốt.
(Tổng hợp)
